Jak i czy rozmawiać z dziećmi o wojnie?

Sytuacja w Ukrainie wywołuje niepokój nie tylko u osób dorosłych, ale również u najmłodszych. Zdania na temat rozmowy z dziećmi o wojnie są podzielone. W jaki sposób mówić o konflikcie, jeśli zdecydujesz się na podjęcie tematu?

Czy rozmawiać z dziećmi o wojnie?

Mogłoby się wydawać, że unikając tematu wojny, chronimy nasze dzieci. W dzisiejszych czasach media są jednak często szybsze od nas. Najmłodsi prędzej czy później dowiedzą się o konflikcie. Odkładanie rozmowy na jego temat nie sprawi, że nie będą oni odczuwali lęku. Warto porozmawiać z dzieckiem, zanim uzyska ono informacje z telewizji czy innego źródła. Otrzymując rzetelną wiedzę bezpośrednio od rodzica, łatwiej oswoi się ono z sytuacją. Rozmowa okaże się zdecydowanie lepsza, niż przypadkowo zobaczone nagrania, ukazujące trudne sceny z Ukrainy. Zaczynając temat, pamiętaj o zbudowaniu bezpiecznej i spokojnej atmosfery.

Dostosuj przekaz do wieku dziecka

Wojna Rosji z Ukrainą to temat, który nie jest łatwy dla nikogo. Rozmawiając o niej z dzieckiem, pamiętaj o dostosowaniu przekazu do jego wieku. Prawdopodobnie nie będziesz opowiadać o wojnie swojemu trzylatkowi. Możliwe jednak, że starsze dzieci same zaczną pytać o szczegóły. W każdym przypadku możesz opowiedzieć, jak doszło do konfliktu. Staraj się również zaznaczyć, że wojna nigdy nie jest niczym dobrym. Możesz odnosić się do zabaw, filmów czy bajek. Wiedza z lekcji historii także może okazać się przydatna w wyjaśnieniu obecnej sytuacji. Warto pamiętać, że dzieci nie muszą poznawać szczegółów związanych z politycznymi potyczkami czy wywołanymi przez wojnę zniszczeniami. Chodzi jedynie o najważniejsze informacje.

Wytłumacz, czym są tzw. „fake newsy”

Opisywanie sytuacji w kraju ogarniętym wojną to nie wszystko. Warto również wyjaśnić dziecku, że w sieci może spotkać się ono z tzw. „fake newsami”. Od początku konfliktu w Ukrainie pojawiają się one w mediach codziennie. To ważne, aby starsze pociechy wiedziały, że niektóre wiadomości służą propagandzie. Wytłumacz dziecku rolę nieprawdziwych informacji i ostrzeż przed fałszywymi profilami w social mediach. Powinno mieć ono świadomość, że nie wszystko, co zobaczy w Internecie lub telewizji, jest prawdziwe.

Odpowiadaj na pytania

To normalne, jeśli dziecko ma mnóstwo pytań dotyczących wojny. To dla niego – tak samo jak dla większości z nas – nowa i niecodzienna sytuacja. Staraj się odpowiadać na nie w zrozumiały i szczery w sposób. Pamiętaj jednak o tym, aby dostosować odpowiedzi do wrażliwości dziecka. Przekazuj tylko tę wiedzę, która nie wywoła jeszcze większego lęku. Jeżeli wiesz, że dana informacja to dla Twojej pociechy „za dużo”, zawęź ją do minimum. Zrozumiałe jest też to, że sami nie znamy odpowiedzi na niektóre pytania. W takiej sytuacji najlepiej powiedzieć o tym dziecku otwarcie. Czasem także niektóre kwestie trzeba wytłumaczyć kilkakrotnie. Zanim najmłodsi uporządkują je w swoich głowach, muszą niekiedy odnieść się do nich kilka razy.

Pozwól dziecku mówić o jego emocjach

Wojna Rosji z Ukrainą może wywoływać duży lęk u dzieci. To bardzo ważne, aby opowiadały one o swoich emocjach. Postaraj się dać swojemu dziecku przestrzeń na to, aby zaakceptowało każdą z nich. Wyrzucenie z siebie tego, co czuje, może pomóc mu odnaleźć spokój. Prowadząc z pociechą rozmowę na temat obecnej sytuacji, podziel się z nią także swoimi odczuciami. Wówczas poczuje ona, że są one zupełnie normalne. Staraj się jednak być dla dziecka źródłem wsparcia. Wpadanie w panikę przy najmłodszych może jeszcze bardziej spotęgować ich niepokój. Udawanie, że dana sytuacja nie ma miejsca, również nie jest dobre. Dzieci widzą dużo więcej, niż nam się wydaje.

Porozmawiaj z dzieckiem o możliwościach pomocy

Rozmawiając z dzieckiem o wojnie, wejdź na temat pomocy, jaką Polska i świat oferują Ukrainie. Niech ma ono świadomość, że zaatakowany kraj otrzymuje wsparcie od wielu osób. Możesz również dodać, że celem tego wsparcia jest zakończenie działań wojennych. Ważne, aby dziecko wiedziało, że wszystko zmierza w dobrym kierunku. Możesz zaproponować mu, że wspólnie zaangażujecie się w pomoc dla osób z Ukrainy. Wymień możliwości okazania wsparcia i zachęć je do działania. Być może Twoja pociecha sama zechce podzielić się z dziećmi z Ukrainy zabawkami.

Wspomnij o stosunku do rówieśników

Podczas rozmowy o wojnie, wytłumacz swojemu dziecku, że wszystkie dzieci są takie same. To ważne, aby wiedziało, że każde z nich zasługuje na akceptację i szacunek. Staraj się uczyć je empatii i zachęcaj do kontaktów z rówieśnikami z Ukrainy. Możliwe, że wkrótce spotka się z nimi w przedszkolu czy szkole. Dzieci potrafią okazywać ogromne wsparcie. W tym przypadku okaże się ono naprawdę niezbędne. Zachęć swoje dziecko do takiej postawy względem dzieci z Ukrainy, jakiej samo oczekuje względem swojej osoby.

Przykłady kierowanych do dziecka komunikatów

Oto kilka przykładowych komunikatów, które możesz kierować do dziecka, rozmawiając o wojnie:

·       „Na pewno słyszałeś, co dzieje się w Ukrainie. Zaatakowała ją Rosja. To konflikt między dwoma państwami. Inne kraje pomagają najlepiej, jak potrafią. Polska też daje Ukrainie wsparcie”;

·       „W Ukrainie rozpoczęła się wojna. To znaczy, że prezydent Rosji podjął decyzję o ataku na Ukrainę. Ludzie z Ukrainy walczą w obronie swojej ojczyzny”;

·       „Jeden kraj zaatakował drugi. Chce zabrać jego część i właśnie na tym polega ten konflikt. Inne państwa się na to nie zgadzają”;

·       „Widzę, że jesteś zaniepokojony. Chcesz porozmawiać o tym, co czujesz?”;

·       „Rozumiem, że jesteś wystraszony. W takiej sytuacji każdy człowiek czuje zagrożenie. To całkowicie naturalne – ja czuję się podobnie”;

·       „To zrozumiałe, że czujesz lęk. Może wspólnie zastanowimy się, co zrobić, aby każdy z nas mógł poczuć się bezpieczniej?”;

·       „W naszym mieście organizowane są zbiórki pieniędzy i artykułów dla osób z Ukrainy. Możemy się w nie zaangażować! Może stworzymy wspólnie paczkę dla potrzebujących?”.

Informacja o wojnie może sprawić, że lęk u dzieci będzie naprawdę duży. Rozmawiając ze swoją pociechą, staraj się więc unikać komunikatów, które zestresują ją jeszcze bardziej. Dobieraj słowa w taki sposób, aby Wasza rozmowa zwiększyła jej poczucie bezpieczeństwa i spokoju.

Dzieci i młodzież chcą być świadomi sytuacji na świecie. Mają oni pełne prawo wiedzieć, co dzieje się w sąsiednim kraju. Ważne, aby rozmowa o wojnie została przeprowadzona w odpowiedniej atmosferze. Jeśli chcesz dodatkowo zachęcić dziecko do wsparcia Ukrainy, załóżcie wspólnie zbiórkę pieniędzy lub przekażcie potrzebującym niezbędne artykuły. Zaangażowanie w działania pomocowe może sprawić, że przestanie ono odczuwać lęk.