Jak pomóc dziecku z autyzmem

2 kwietnia to Światowy Dzień Świadomości Autyzmu. Wiele osób nie do końca wie, co to jest autyzm, przez co dzieci ze spektrum i ich zachowania często nie są rozumiane w społeczeństwie. Możemy nie wiedzieć także, jak pomóc dziecku z autyzmem –  a możliwości terapii jest naprawdę wiele. Najważniejsze jednak, aby pamiętać, że to kochające i pragnące miłości dzieci, takie same jak wszystkie pozostałe.

Co to jest autyzm?

Autyzm to jedno z najczęściej występujących zaburzeń rozwojowych okresu wczesnodziecięcego. Objawia się on przede wszystkim problemami w interakcji, trudnościami w wyrażaniu uczuć i komunikacji, na przykład brakiem mowy lub opóźnieniami w jej rozwoju. Dziecko wydaje się być odosobnione, w „swoim świecie” – nie reaguje na imię czy polecenia, nie uczestniczy w kontaktach z rówieśnikami, może być nadaktywne albo wręcz odwrotnie –  zakres jego zachowań jest ograniczony. Dzieci autystyczne często wykazują także ogromne przywiązanie do przedmiotów. Do dziś konkretne przyczyny spektrum autyzmu nie są do końca znane, jednak na pewno ma ono związek z problemami neurologicznymi, genami oraz czynnikami środowiskowymi. Pierwsze objawy autyzmu pojawiają się już w pierwszych latach życia. Im szybciej dziecko zostanie poprawnie zdiagnozowane, tym lepsze warunki rozwoju można mu zapewnić, poprzez odpowiednie leczenie terapeutyczne.

Terapia behawioralna

Jedną z form leczenia autyzmu jest terapia behawioralna. Ma ona na celu dostosowanie zachowań dzieci ze spektrum do społeczeństwa i sytuacji społecznej, poprzez eliminację niepożądanych zachowań i wzmacnianie tych prawidłowych. Według behawiorystów, każde ludzkie zachowanie przynosi pewne konsekwencje w postaci nagrody lub kary. Terapeuci, pracując z dziećmi autystycznymi, skupiają się na wzmacnianiu i rozwoju pożądanych zachowań, ich nagradzaniu oraz aprobacie. Z kolei w celu redukowania zachowań nieprawidłowych, stosuje się ich tak zwane wygaszanie. Terapia behawioralna jest efektywna, gdy jej program jest indywidualnie dostosowany do dziecka oraz gdy skupia się on na umiejętnościach, które pomogą mu się zaadaptować. Aby leczenie dawało efekty, dziecko powinno uczestniczyć w spotkaniach z terapeutą regularnie. Koszty terapii różnią się w zależności od miejscowości. Jeżeli stanowią one problem, dobrym rozwiązaniem jest uruchomienie zbiórki. Istnieje spore grono osób pragnących okazać wsparcie i dołożyć swoją cegiełkę do lepszego samopoczucia młodego autyka.

Metoda ESDM

ESDM, czyli Early Start Denver Model, to metoda stosowana głównie wśród dzieci między pierwszym a piątym rokiem życia, jako wczesna interwencja. Jej celem jest aktywacja komunikacyjnych i społecznych zachowań dziecka. Polega ona między innymi na zabawach rozwojowych, angażowaniu najmłodszych poprzez konkretne przedmioty i aktywności. Terapia ta bazuje także na stosowanej analizie behawioralnej. ESDM w znacznym stopniu wpływa na poprawę umiejętności językowych oraz poznawczych dziecka autystycznego, pozwala też znacząco poprawić aktywność mózgu. Podczas spotkań, w których biorą udział również rodzice, monitoruje się postępy dzieci, co pomaga w ustaleniu programu terapeutycznego na kolejne miesiące.

Terapia logopedyczna

Autyzm wiąże się z trudnościami w mowie lub znacznymi opóźnieniami w jej rozwoju. Dzieci autystyczne często wcale nie kontaktują się w ten sposób z innymi, znaczącą rolę w terapii odgrywa więc logopeda. Ocenia on najpierw stan narządów artykulacji u dziecka, sprawdza jego reakcje słuchowe oraz bada poziom mowy. Praca z dziećmi autystycznymi różni się od standardowych zajęć logopedycznych. Lekarz na początku skupia się na nauce odpowiedniego oddychania, między innymi poprzez śpiew i nucenie. Pracuje również z dzieckiem nad narządami artykulacyjnymi oraz reakcjami słownymi, poprzez ćwiczenia dźwiękonaśladowcze. Najważniejsze jest nauczenie rozumienia wypowiadanych komunikatów – nierzadko to jedyne, co osiąga się podczas terapii, jednak w przypadku spektrum autyzmu, jest to niezwykle duży krok do przodu.

Muzykoterapia

Terapia wykorzystująca dźwięki muzyczne to również skuteczna forma pracy z autystycznymi dziećmi. Muzyka jest bodźcem, który pomaga dzieciom poprawić sferę motoryczną, poznawczą, wpływa także na komunikację werbalną i niewerbalną. Rytm muzyki pozwala na poznawanie konkretnych wzorców, jest pewnego rodzaju czynnikiem porządkującym – dzięki swojej przewidywalności sprawia, że dziecko czuje się bezpiecznie. Słysząc dźwięki instrumentów używanych przez terapeutę, dzieci podejmują także próby odpowiedzenia na nie – a to zaczyna przypominać dialog, który tak trudno jest im nawiązać na co dzień. Aby muzykoterapia miała najlepszy wpływ na rozwój dziecka, powinno się ją rozpocząć już około drugiego lub trzeciego roku życia.

Hipoterapia

Wspaniałym pomysłem na to, jak pomóc dziecku z autyzmem, jest udział w zajęciach z hipoterapii. Terapia ta opiera się na obcowaniu dziecka z odpowiednio przygotowanym koniem, pod okiem hipoterapeuty. Może to być zarówno gimnastyka na grzbiecie, jak i kontakt ze zwierzęciem bez wsiadania na niego, na przykład głaskanie, pielęgnacja, czy karmienie – wszystkie te czynności działają mocno terapeutycznie. Praca z tak wspaniałymi stworzeniami, jakimi są konie, może przynieść bardzo wiele korzyści. Hipoterapia nie tylko wspomaga sprawność ruchową, ale i znacząco wpływa na sferę emocjonalną dziecka. Pozwala zmniejszać napięcie mięśniowe, poprawia równowagę, zwiększa koncentrację i uwagę… zalet jest całe mnóstwo, a nie od dziś wiadomo, jak dobrze zwierzęta wpływają na samopoczucie.

Istnieje wiele sposobów na to, jak pomóc dziecku z autyzmem, między innymi dzięki wspomnianym wyżej terapiom. Jeżeli generują one duże koszty, warto założyć zbiórkę na rehabilitację – z pewnością przyczyni się ona do lepszego codziennego funkcjonowania autyków.

Bardzo ważne jest też, aby społeczeństwo zdawało sobie sprawę z tego, co to jest autyzm i jak komunikować się z dziećmi ze spektrum. To ciepłe, kochające młode osoby, a ich sposób postrzegania świata w żadnym stopniu nie powinien ich definiować – są po prostu wyjątkowe! Jeżeli będziemy pamiętać o tym, aby traktować się równo i szanować się nawzajem, świat z pewnością będzie jeszcze piękniejszy.